## భారతదేశ వాణిజ్య మార్పిడి: మారుతున్న పోకడలు మరియు WTO పాత్ర

ప్రపంచీకరణ యుగంలో, **భారతదేశ వాణిజ్య దిశలు** గణనీయమైన మలుపు తిరిగాయి. వీటిపై ప్రపంచ వాణిజ్య సంస్థ (WTO) ప్రభావం అత్యంత లోతైనది. 1995లో WTO స్థాపన నుండే, **భారతీయ వాణిజ్య విధానాలు** ప్రపంచీకరణ ఒత్తిడులు, దేశీయ అవసరాలు మరియు అభివృద్ధి సూత్రాల మధ్య సమతుల్యత కోసం పరిణామం చెందాయి. ఈ వ్యాసం, WTO తో భారతదేశం యొక్క అనుభందం ద్వారా మారుతున్న వాణిజ్య పోకడలను అన్వేషిస్తుంది.

### **మారుతున్న వాణిజ్య పోకడలు: కీలక ధోరణులు**

1. **వ్యవసాయం నుండి సేవలకు మళ్లడం:**  

   - స్వాతంత్ర్యానంతర కాలంలో **వ్యవసాయ ఎగుమతులు** భారత వాణిజ్యానికి ముఖ్యమైనవి. కానీ WTO యొక్క **కర్షక ఒప్పందం (AoA)** మరియు ప్రపంచ మార్కెట్ ఛలనలు వల్ల, వాటి వాటా తగ్గింది. దీనికి బదులుగా, **సేవా రంగం** (ఐటి, సాఫ్ట్‌వేర్, టూరిజం) పెరిగింది. 2025 నాటికి, సేవల ఎగుమతులు ₹28 లక్షల కోట్లకు చేరాయి, మొత్తం ఎగుమతులలో 45% వాటాను సాధించాయి .

2. **డిజిటల్ వాణిజ్య పెరుగుదల:**  

   - **ఈ-కామర్స్ ఎగుమతులు** FTP 2025 క్రింద ప్రధాన ప్రాధాన్యతగా మారాయి. భారత MSMEలు **ఆమెజాన్**, **ఈబే** వంటి ప్రపంచ వేదికల ద్వారా వస్తువులను అమ్ముతున్నాయి. 2025లో, ఈ రంగం సంవత్సరానికి **30% వృద్ధి** చెందింది .

3. **ఎగుమతులలో వైవిధ్యం:**  

   - సాంప్రదాయ **టెక్స్టైల్స్**, **కర్షక ఉత్పత్తుల**తో పాటు, **ఫార్మాస్యూటికల్స్**, **ఇంజనీరింగ్ వస్తువులు**, మరియు **క్లీన్ ఎనర్జీ సాంకేతిక పరికరాలు** కీలక ఎగుమతులుగా మారాయి. ఉదాహరణకు, భారతదేశం ప్రపంచ **జెనరిక్ మందుల**లో **20%** సరఫరా చేస్తోంది .

4. **వృద్ధి చెందుతున్న మార్కెట్ల దిశ:**  

   - **యుఎస్**, **యూరోపియన్ యూనియన్**తో పాటు, **ఆఫ్రికా**, **ఆగ్నేయాసియా**తో వాణిజ్య భాగస్వామ్యం పెరిగింది. **ఆసియాన్**, **FTAల** వంటి ప్రాంతీయ ఒప్పందాల ద్వారా వీటిని సులభతరం చేశారు.

### **WTO ప్రభావం: సాధికారతలు మరియు సవాళ్లు**

#### **సానుకూల ప్రభావాలు**

- **మార్కెట్ ప్రవేశం:**  

  WTO సభ్యత్వం ద్వారా **టారిఫ్-రహిత ఎగుమతులు** మరియు **MFA రద్దు** భారతీయ టెక్స్టైల్స్ మరియు బట్టల రంగాలకు ప్రయోజనపడింది. ఫలితంగా, ఈ రంగం **ఎగుమతులలో 70% పెరుగుదల** నమోదు చేసింది .  

- **సాంకేతిక పరిజ్ఞాన బదిలీ:**  

  **TRIMS** (వాణిజ్య సంబంధిత పెట్టుబడి చర్యలు) క్రింద విదేశీ ప్రత్యక్ష పెట్టుబడులకు అనుమతి ఇవ్వడం వల్ల **ఆటోమోటివ్**, **ఎలక్ట్రానిక్స్** రంగాలకు ఆధునిక సాంకేతికతలు అందాయి.

- **వాణిజ్య వివాద పరిష్కారం:**  

  WTO యొక్క **డిస్ప్యూట్ సెటిల్‌మెంట్ బాడీ (DSB)** ద్వారా భారతదేశం **యుఎస్ హై-టెక్ వీజా ఫీజు వివాదం** వంటి సందర్భాలలో తన హక్కులను సమర్ధవంతంగా పరిష్కరించుకుంది .

#### **ప్రతికూలతలు మరియు వివాదాలు**

- **TRIPS మరియు ఫార్మా రంగం:**  

  **TRIPS ఒప్పందం** భారతీయ **ఔషధ పేటెంట్ చట్టం (1970)**కి విరుద్ధంగా ఉంది. ఇది **బహుళజాతి కంపెనీలకు** ఎక్కువ అవకాశాలు ఇచ్చి, మందుల ధరలను పెంచింది. దీంతో పేదలకు సరసమైన **జెనరిక్ మందులు** అందుబాటులో లేకుండా పోయాయి .

- **వ్యవసాయ సబ్సిడీ వివాదాలు:**  

  WTOలో **శాంతి షరతు (Peace Clause)**ను భారతదేశం ఉపయోగించింది. **యుఎస్**, **యూరోపియన్ యూనియన్** దేశాలు దీన్ని ఎదిరించాయి. భారతదేశం తన **PDS (పబ్లిక్ డిస్ట్రిబ్యూషన్ సిస్టమ్)** కు సబ్సిడీలు ఇవ్వడాన్ని కొనసాగించడానికి ఈ షరతు అవసరం .

- **చైనా డంపింగ్:**  

  **MFN (మోస్ట్ ఫేవర్డ్ నేషన్)** షరతు ప్రకారం, **చైనా నుండి దిగుమతులు** భారత మార్కెట్‌ను నింపాయి. దీనివల్ల **భారతీయ తయారీదారులు** గణనీయమైన నష్టాలను ఎదుర్కొన్నారు .

### **ఇటీవలి అభివృద్ధులు మరియు వివాదాలు**

- **చైనా యాప్‌ల నిషేధం:**  

  **2020లో 59 చైనీస్ మొబైల్ యాప్‌లను నిషేధించడంపై**, చైనా WTOలో ఫిర్యాదు చేసింది. భారతదేశం దీనిని **జాతీయ భద్రతా మరియు సార్వభౌమత్వ సమస్యగా** సమర్ధించింది. WTO భారత్ తరఫున నిలిచింది .

- **ICT టారిఫ్ కేసు:**  

  **జపాన్** మరియు **తైవాన్** కొన్ని **ఐసిటి ఉత్పత్తులపై దిగుమతి సుంకాలపై** WTOలో ఫిర్యాదు చేశాయి. ఈ వివాదం **WTO డిస్ప్యూట్ ప్యానెల్** కు చేరుకుంది .

- **మత్స్య సబ్సిడీల ఒప్పందం:**  

  WTO సభ్య దేశాలు **అక్రమ, నివేదించని, నియంత్రణలేని (IUU) ఫిషింగ్‌కు సబ్సిడీలను** నిషేధించడంపై చర్చిస్తున్నాయి. భారతదేశం **చిన్న పెంపుడు మత్స్యకారుల** కోసం ప్రత్యేక రాయితీలను కోరుతోంది.

### **భవిష్యత్ దిశలు: FTP 2025 మరియు WTO సంస్కరణలు**

- **FTP 2025 ప్రాధాన్యతలు:**  

  - **డిజిటలైజేషన్:** **ఆన్‌లైన్ లైసెన్సింగ్**, **డిజిటల్ డ్యాష్‌బోర్డ్‌ల ద్వారా** వాణిజ్యాన్ని సులభతరం చేయడం.  

  - **MSMEలకు మద్దతు:** **RoDTEP పథకం** ద్వారా పన్నుల మరియు సుంకాల వాపసు ఇవ్వడం.  

  - **జిల్లా ఎగుమతి హబ్‌లు:** ప్రతి జిల్లాలోని ప్రత్యేక ఉత్పత్తులను ప్రపంచానికి అందించడం .

- **WTOలో భారతదేశ వాదనలు:**  

  భారతదేశం **కర్షక సబ్సిడీ పరిమితుల సంస్కరణ**, **TRIPS మినహాయింపు (కోవిడ్-19 వ్యాక్సిన్‌ల కోసం)** వంటి అంశాలపై **అభివృద్ధి చెందుతున్న దేశాల నాయకత్వం** వహిస్తోంది .

### **ముగింపు: సమతుల్య వాణిజ్య భవిష్యత్తు**

WTO సభ్యత్వం భారతదేశ వాణిజ్యానికి **సవాళ్లు మరియు అవకాశాల** కలయికను అందించింది. **ఎగుమతుల వైవిధ్యం**, **డిజిటల్ వాణిజ్య వృద్ధి**, మరియు **వాణిజ్య వివాదాలలో దృఢత్వం** దాని ప్రధాన విజయాలు. అయితే, **వ్యవసాయ సబ్సిడీ**, **ఔషధ ధరలు**, మరియు **చైనా డంపింగ్** వంటి సమస్యలు కొనసాగుతున్నాయి. భవిష్యత్తులో, **FTP 2025 యొక్క డైనమిక్ విధానం** మరియు **WTO సంస్కరణలపై భారతదేశ నిబద్ధత** దాని వాణిజ్యాన్ని మరింత స్థిరంగా, సమగ్రంగా మరియు న్యాయపూర్వకంగా తీర్చిదిద్దడంలో కీలకంగా ఉంటాయి. అందుకే, WTOతో సహకరించడం మరియు దాని నియమాలను సమర్థవంతంగా ఉపయోగించుకోవడం ద్వారా మాత్రమే భారతదేశం **$2 ట్రిలియన్ ఎగుమతుల లక్ష్యాన్ని** సాధించగలదు.

---

<center>**భారతదేశం యొక్క ప్రధాన WTO వాదనలు**</center>

| **అంశం**                 | **భారతదేశ స్థానం**                                                                 | **ప్రతిస్పందన/ఫలితం**                                       |

|---------------------------|-------------------------------------------------------------------------------------|--------------------------------------------------------------|

| **పబ్లిక్ స్టాక్‌హోల్డింగ్** | WTO **శాంతి షరతు**ను ఉపయోగించి కర్షక సబ్సిడీలను కొనసాగించడం.                         | **యుఎస్**, **యూరోపియన్ యూనియన్** ప్రతికూలత .     |

| **ICT సుంకాలు**           | **ఐటి ఉత్పత్తులపై సుంకాలు** జపాన్ మరియు తైవాన్‌తో వివాదం.                         | WTO వివాద ప్యానెల్ స్థాపించబడింది .             |

| **TRIPS మినహాయింపు**      | **కోవిడ్-19 వ్యాక్సిన్‌ల కోసం** మేధాసంపత్తి హక్కుల సడలింపు కోసం వాదించడం.            | WTOలో పాక్షిక మద్దతు లభించింది.                             |

| **మత్స్య సబ్సిడీలు**       | **చిన్న పెంపుడు మత్స్యకారులకు** రాయితీల కోరిక.                                    | ప్రస్తుతం సభ్య దేశాల మధ్య చర్చలు జరుగుతున్నాయి.              |